សួរត្រង់! ប្រើលិខិតឆ្លងដែនរាប់ឆ្នាំ ធ្លាប់អានការណែនាំបានម្ដងឬនៅ?

យោងតាមប្រកាសលេខ ១៤៦១ ប្រ.ក. ស្តីពីបែបបទនៃការផ្តល់លិខិតឆ្លងដែនធម្មតា របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ លិខិតឆ្លងដែនធម្មតា គឺជាឯកសារបញ្ជាក់ថា ជនដែលកាន់លិខិតឆ្លងដែននោះ ជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលមានសិទ្ធិសុំទិដ្ឋាការឆ្លងដែនបាន និងជាឯកសារច្បាប់តែមួយគត់ដែលអនុញ្ញាតឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជា អាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើដំណើរឆ្លងដែនទៅក្រៅប្រទេស និងចំពោះមនុស្សម្នាក់មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យផ្តល់ ឬប្រើប្រាស់លិខិតឆ្លងដែនធម្មតាលើសពីមួយឡើយ។ លិខិតឆ្លងដែនធម្មតាមានសុពលភាពរយៈពេល ៥ឆ្នាំ សម្រាប់កុមារមានអាយុពី ០ឆ្នាំ ដល់ ៥ឆ្នាំ និងមានសុពលភាពរយៈពេល ១០ឆ្នាំ សម្រាប់អ្នកមានអាយុពី ៦ឆ្នាំឡើង។ នេះបើតាមអ្នកនាំពាក្យរងក្រសួងមហាផ្ទៃ លោកបណ្ឌិត ទូច សុឃៈ។ 

ជុំវិញប្រធានបទស្ដីពីលិខិតឆ្លងដែនធម្មតាអ្នកនាំពាក្យរងក្រសួងមហាផ្ទៃ បានទាញការចាប់អារម្មណ៍ពីសាធារណជន ពិសេសអ្នកដែលបាននិងកំពុងប្រើប្រាស់លិខិតឆ្លងដែនធម្មតា ថាជាទូទៅអាចមានអ្នកប្រើប្រាស់ខ្លះ ប្រហែលមិនធ្លាប់បានដឹងថា លិខិតឆ្លងដែន មានប៉ុន្មានទំព័រ? ប្រើអស់ប៉ុន្មានទំព័រ? សល់ប៉ុន្មានទំព័រ? និងខ្លះទៀតក៏សឹងតែមិនធ្លាប់បានអាននូវការណែនាំសំខាន់ៗមួយចំនួន ដែលមាននៅក្នុងលិខិតឆ្លងដែនធម្មតានោះផងក៏មិនដឹង។ 

លោកបណ្ឌិត បានគូសបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងលិខិតឆ្លងដែនធម្មតា មាន ៦៤ទំព័រ ដែលក្នុងទំព័រទី១ ពេលអ្នកប្រើប្រាស់បើកឃើញនៅខាងឆ្វេងដៃ មានរំលេចដោយភាសារខ្មែរ និងភាសារបរទេស សរសរថា “ក្នុងព្រះបរមនាមព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា” រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសនិងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ស្នើសុំអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទាំងអស់ អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកកាន់លិខិតឆ្លងដែននេះ ធ្វើដំណើរចេញ-ចូលដោយសេរី និងគ្មានឧបសគ្គ ព្រមទាំងជួយជ្រោមជ្រែង និងការពារក្នុងករណីចាំបាច់។ 

ចំណែកនូវទំព័របន្ទាប់ទៀត អ្នកប្រើប្រាស់និងបានឃើញនៅអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន ដោយឡែកនៅក្នុងទំព័រចុងក្រោយគេបង្អស់ខាងស្តាំដៃ គឺមានការណែនាំសំខាន់ៗចំនួន ៥ចំណុច ដែលអ្នកប្រើប្រាស់គប្បីត្រូវតែដឹង រួមមាន៖ 

ទី១. លិខិតឆ្លងដែន ត្រូវបានផ្តល់ជូនដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងដោយតំណាងមានសមត្ថកិច្ចនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រចាំនៅបរទេស ដល់ពលរដ្ឋកម្ពុជាណា ដែលបានដាក់ពាក្យស្នើសុំ។ 

ទី២. ពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលស្នាក់នៅបរទេស ត្រូវទៅចុះឈ្មោះ និងអាសយដ្ឋានរបស់ខ្លួននៅស្ថានទូត ឬកុងស៊ុល នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលនៅជិត ហើយនៅពេលផ្លាស់ប្តូរអាសយដ្ឋាន ឬចាកចេញពីប្រទេសនោះ ក៏ត្រូវជូនដំណឹងដែរ។ ការខកខានមិនបានចុះឈ្មោះនិងជូនដំណឹង អាចនាំឱ្យមានការលំបាក ឬយឺតយ៉ាវក្នុងការជួយជ្រោមជ្រែង និងការពារ ដែលខ្លួនមានសិទ្ធិទទួលក្នុងនាមជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។ 

ទី៣. ពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូប អាចសុំលិខិតឆ្លងដែនបាន ដោយមិនគិតពីអាយុ។ 

ទី៤. លិខិតឆ្លងដែននេះ នៅតែជាកម្មសិទ្ធិរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយអាចធ្វើការដកហូតបានគ្រប់ពេលវេលា។ លិខិតឆ្លងដែនមិនត្រូវបានផ្ញើពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយទៀត តាមប្រៃសណីយ៍ឡើយ។ 

ទី៥. លិខិតឆ្លងដែន ជាឯកសារដែលមានតម្លៃ មិនត្រូវកែបន្លំដោយវិធីណាមួយឡើយ។ 

ដោយឡែកក្នុងករណីបាត់បង់ ឬអន្តរាយដោយប្រការណាមួយនោះ អ្នកកាន់លិខិតឆ្លងដែនត្រូវមកធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ជាបន្ទាន់ដល់នគរបាលការិយាល័យលិខិតឆ្លងដែន នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬក៏ស្ថានទូត កុងស៊ុលក្រៅប្រទេស ដែលនៅជិតបំផុត។ លិខិតឆ្លងដែនថ្មី អាចផ្តល់ជូនបានបន្ទាប់ពីធ្វើការស៊ើបអង្កេតដិតដល់តាមគ្រប់លទ្ធភាព។ 

សូមបញ្ជាក់ថា នីតិវិធីនៃការស្មើសុំធ្វើលិខិតឆ្លងដែនធម្មតា គឺសម្រាប់ពលរដ្ឋមានអាយុចាប់ពី ១៥ឆ្នាំឡើង ត្រូវមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរច្បាប់ដើម ឬសេចក្តីចម្លងសំបុត្រកំណើត ឬសេចក្តីចម្លងសំបុត្របញ្ជាក់កំណើត រួមជាមួយសៀវភៅស្នាក់នៅ ឬសៀវភៅគ្រួសារ (ច្បាប់ដើម) ឬឯកសារផ្សេងទៀតដែលបញ្ជាក់អំពីអត្តសញ្ញាណសញ្ជាតិខ្មែរ ចេញដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច។ សម្រាប់កុមារដែលមានអាយុក្រោម ១៥ឆ្នាំ ត្រូវមានសំណើសុំ ឬការអនុញ្ញាតជាលាយលក្ខអក្សរពីឪពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាល ដោយមានភ្ជាប់មកជាមួយនូវឯកសារសម្គាល់គ្រួសារ និងសេចក្តីចម្លងសំបុត្រកំណើត។ 

ចំណែកទីតាំងផ្ដល់សេវាលិខិតឆ្លងដែនធម្មតា រួមមាន៖ នៅនាយកដ្ឋានលិខិតឆ្លងដែន ភូមិតាង៉ូវ សង្កាត់និរោធ ខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញ សាខាលិខិតឆ្លងដែន ផ្សារទំនើបអ៊ីអន២ សែនសុខ សាខាលិខិតឆ្លងដែនខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តកោះកុង និងក្រុងប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការចេញលិខិតឆ្លងដែនធម្មតា សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទូទៅ ដោយមាននាយកដ្ឋានលិខិតឆ្លងដែន នៃអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្ម ជាសេនាធិការលើការងារនេះ៕ដោយ៖ សេង បូលីន មន្ត្រីព័ត៌មានក្រុមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផៃ្ទ